Ribat-ı Zaferiyan

İran Sebzevar 11. Yüzyıl

Zeferaniye (Safranlı) KervansarayıOlarak da bilinir.
Dönemi

Sasani-Selçuklu

Özellikler

Yapı tamamen kerpiçten inşa edilmiştir. Sasani dönemine ait bir kalenin içinde iki avlulu olarak merkezi mekan plan tipinde inşa edilmiş bir yapıdır. İran'da Selçuklu döneminde çok sayıda kervansaray inşa edilmiştir.

Bu yapıların büyük bir bölümü önceki dönem kervansaraylarının üzerine kurulmuştur. Zaferiyan Ribatı da böyle bir yapıdır. İlk inşası sonrasında yıkılan veya harap bir hale gelen kervansaray Selçukluların bölgeye yerleşmeleriyle birlikte yeniden inşa edilmiştir. Bir süre sonra Selçuklu kervansarayının da bakımsız kalması sebebiyle Safeviler döneminde bu iki kervansaraydan bağımsız olarak hemen yakınlarına üçüncü bir kervansaray inşa edilmiştir.

İlk bölüme giriş büyük bir kapı ile sağlanmaktadır. Cephelerde yer yer dairevi planlı kuleler yer alır. Yapının birinci avlusunun içinde farklı dönemlerde evler yapılmıştır. Bu kullanıma bağlı olarak bazı mekanlar da bulunmaktadır. Kervansarayın ikinci avlusuna da yine büyük bir taç kapıdan girilmektedir.

ikinci avlunun kenarlarında da yapı kalıntıları görülmektedir. Ancak bunların planının anlaşılması son derce zordur. Kerpiç malzemeyle yapılmış tonoz ve kubbeli örtüler de yapının çeşitli yerlerinde görülmektedir. Bu örtülerden anlaşıldığı kadarıyla yapının içinde ikinci bir katın varlığı anlaşılmaktadır. Ancak bugün üst kata çıkışı sağlayan merdiven bulunmamaktadır.

Yapı hakkında yüzyılın başında incelemeler yapan Khanikof, yapıda bulduğu bir kitabede" ..... Büyük Sultan zamanında yapıldı." ifadesinden hareketle Selçuklu Sultanı Melikşah'ın döneminde inşa edilmiş olduğuna işaret eder. Bu kitabe günümüzde kayıptır.

Kaynakça

Cezar, M., "Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık", lstanbul 1977, s.208-209.

Konum
İran
Sebzevar
Fotoğraflar