MAHPERİ HATUN HAMAMI

HUAND/HUNADOlarak da bilinir.

1238

Kayseri’nin Melikgazi İlçesi’nde ve Hunad Camii’nin batısında yer almaktadır. Güney-doğu kuzey-batı yönünde inşa edilmiş bir çifte hamamdır; kuzey-doğu kanadında erkekler, güney-batı kanattaki daha küçük bölümü ise kadınlara ayrılmıştır.

Hamamın erkekler bölümünün giriş kapısı, batı cephesinin kuzey köşesinde yer alır; zemini, bugünkü yol kotunun altında kaldığı için kapısına merdivenle inilmektedir. Günümüzde beton bir üst yapıyla yenilenen eski soyunmalık bölümünün güney cephesine açılmış bir kapıyla soğukluğa geçilir. Hâlihazırda aslî fonksiyonunu kaybetmiş soğukluğun sıcaklık ve aralığa açılan kapıları iptal edilmiş ve yeni bir soyunmalık mekânı oluşturulmuştur. Soyunmalığın güney cephesinden batıya kaydırılan bir kapıyla aralığa geçilir. Bu bölümün üzeri iki yandan tonozla desteklenmiş oval bir kubbeyle örtülüdür. Aralığın güney duvarı ortasına açılmış bir kapıdan sıcaklığa girilir. Haçvarî planlı sıcaklığın merkezi bölümü ve dört halvet kubbeli, eyvanlar ise sivri beşik tonozludur.

Hamamın kadınlar bölümünün soyunmalığına, kuzey-batı cephesinin doğu ucuna açılmış bir kapıdan girilir. Dikdörtgen planlı ve sivri beşik tonozla örtülü soyunmalığın güney-batı köşesindeki bir kapıdan aralığa ulaşılır. Aralığın doğusundaki kemerli açıklıktan kubbeli iki bölümden ibaret soğukluğa girilir. Soğukluğun güneyindeki sıcaklık, kubbeli üç eyvanlı ve iki halvetli bir bölümdür. Merkezî bölüm ve halvetler kubbe, eyvanlar ise sivri beşik tonozla örtülüdür.

Hamamın su deposu, kadınlar ve erkekler bölümü sıcaklıkları boyunca uzanmakta olup, beşik tonozla örtülüdür. Külhan aslî halini kaybetmiştir.

Düzgün kesme taşla inşa edilen hamamın, kubbe ve geçiş sistemleri tuğla olup, içten sıvalıdır. Çeşitli dönemlerde geçirdiği onarımlar sonucunda aslî halini büyük ölçüde kaybettiği anlaşılan hamam, günümüzde sağlam ve kullanıma açık durumdadır.

1969 yılında yapılan çalışmalar sırasında, kadınlar bölümünün soğukluk ve kuzey-doğu köşesindeki halvetin sıvası altında in-situ olarak bazı çini kaplamalar tespit edilmiştir. Erkekler bölümü sıcaklığının güney-batı köşesindeki halvetin duvarlarında da çini kaplamalara ait harç izleri saptanmış ve zemin hafriyatında tek renk sırlı çini parçaları ele geçirilmiştir. Selçuklu çağı saray çinileriyle benzer özellikler taşıyan yıldız-haç formlu çiniler üzerinde insan, hayvan ve fantastik tasvirlerin yanı sıra, stilize edilmiş bitki motifleri ve yazılar yer almaktadır. Sıraltı tekniğindeki çinilerde desenler açık renkli zemin üzerine kobalt mavisi, patlıcan moru ve yeşil gibi kısıtlı renklerde boyanarak sırlanmıştır. Mevcut izler, kadınlar hamamında duvarların alt kısımları ve döşemelere çini, duvarların üst kısımlarına renkli kalemişi ve malakârî bezemeler uygulandığını göstermektedir.

Hamamın kitâbesi yoktur. Ancak, yapılan hafriyatlar sonucunda elde edilen mimari bulgulardan, kadınlar ve erkekler bölümlerinin farklı zamanlarda inşa edildiği anlaşılmıştır. Buna göre, hamamın, erkekler bölümünün bitiştiği 1238 tarihli Hunad Camii’nden önce ve 1235 tarihli medrese ile aynı tarihte, kadınlar bölümünün ise 1238 tarihli cami ile birlikte Mahperi (Huand/Hunad) Hatun tarafından inşa ettirilmiş olabileceği düşünülmektedir.

Türkiye
KAYSERİ