ESHÂB-I KEHF HANI

1232/33

Afşin İlçesi yakınlarında ve Eshâb-ı Kehf yapı topluluğunun içindedir; batı-doğu yönünde uzanan dikdörtgen bir oturum alanı üzerine inşa edilmiş açık avlulu, altı eyvanlı ve tek katlı bir yapıdır. Kuzey cephesinin duvarlarında ve köşelerinde, çatı kotuna kadar yükselen dikdörtgen prizmal dört payanda yer alır.

Batı cephesindeki taçkapısı, cephenin kuzey kanadına yakındır; beden duvarlarından taşan ve çatı kotunu aşarak yükselen dikdörtgen prizmal bir kütledir. İşlenmeden yalın olarak bırakılmış farklı genişlik ve profillerde iki silme, taçkapıyı yanlardan ve üstten çevreler; içbükey profilli ikinci silmenin güney yönündeki alt bölümlerinde kalabilmiş yarım yıldız formlu geometrik kompozisyonlar, taçkapının özgün taş bezemelerinin zamanla ortadan kalktığını açıklar.

Taçkapının basık kemerli kapı açıklığından sivri beşik tonozla örtülü giriş eyvanı vasıtasıyla batı-doğu yönünde uzanan dikdörtgen planlı avluya dahil olunur.

Giriş eyvanına kuzey kenarından bitişen oda, kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı bir mekândır; sivri beşik tonozla örtülü olup, güney duvarındaki bir kapı vasıtasıyla eyvanla irtibatlandırılmıştır.

Giriş eyvanının güney kenarı, kuzey-güney yönünde uzanan ve dikaçısal bir kırılma ile doğu yönüne doğru devam ederek yapının güney cephesini oluşturan L planlı mütemâdi bir mekân halinde tasarlanmıştır; sivri beşik tonozla örtülü ve ahır işlevi gördüğü bilinen mekân, giriş eyvanına batı kolunun kuzey ucundaki bir kapıyla irtibatlandırılmıştır.

Açık avlunun kuzey ve güney kanatlarında karşılıklı ikişer eyvan ve üçer oda yer alır; güney-batı köşedeki eyvan çapraz tonozla, diğer mekânlar ise sivri beşik tonozla örtülüdür.

Avlunun doğu kanadının ortasında sivri beşik tonozla örtülü ana eyvan bulunur; eyvana kuzey ve güney duvarlarından bitişen dikdörtgen planlı birer odaya, eyvanın kuzey-batı ve güney-batı köşelerindeki birer kapıyla dahil olunur.

1960 yılından başlayarak günümüze kadar çeşitli kereler onarılan yapının inşa kitâbesi, bu süreçte, yakınındaki Eshâb-ı Kehf Camii’ne taşınarak taçkapısının üstüne yerleştirilmiştir. Kitâbeden, ribât olarak tanımlanan yapının Selçuklu Sultanı I. Alâeddîn Keykubad zamanında Melîk Nusreddîn Hasan bin İbrahim tarafından 1232/33 yılında inşa ettirildiği anlaşılmaktadır.