DEVE GEÇİDİ SUYU - HALİL VİRAN KÖPRÜSÜ

1218/19

Diyarbakır’ın 20 km. kadar kuzeyinde ve Devegeçidi Suyu üzerinde yer alan yedi gözden ibaret kârgîr bir su yapısıdır; güney-doğu ucunda ve kara tarafındaki ilk gözü yuvarlak kemerli olup, diğer gözleri sivri kemerlidir. Kuzey-batı güney-doğu yönündeki köprünün uzunluğu 101 metre ve tabliye genişliği de 5.15 metredir.Köprünün menba cephesindeki kemer ayaklarında yer alan altı selyaran, üçgen prizmal gövdeli ve üçgen piramidal külâhlıdır.Köprü, düzgün kesme ve kaba yonu bazalt taşlarla inşa edilmiştir; bazı taşların üzerinde graffiti olarak taşçı işaretlerine tesadüf edilmektedir.Köprünün kuzey-batı ucunda ve menba cephesindeki tempan duvarında yer alan dört satırlık neshî hatla yazılmış kitâbeden, yapının, Artuklu Sultanı Nâsırüddîn Mahmud bin Muhammed bin Kara Arslan bin Artuk tarafından 1218/19 yılında inşa ettirildiği anlaşılmaktadır; kitâbenin üçüncü satırında, köprünün mimarının El-üstâd Câfer bin Mahmud el-Halebî olduğu yazılıdır. Köprünün menba cephesinde ve kuzey-batı kanadındaki ikinci kemer ayağında tempan duvarına sivri kemerli profilli bir çerçeve halinde yerleştirilmiş bir diğer kitâbede de aynı Artuklu Sultanının ünvân ve lâkapları yazılı olup, köprü mimarının adı da El-üstâd Câfer bin Mahmud olarak ikinci kez belirtilmiştir. Güney-doğu kanadındaki beşinci kemer ayağı üzerinde yer alan üçüncü kitâbede ise, Bakara Sûresi’nin 261. âyetini ihtiva etmekte ve “Mallarını Allah yolunda hayrata ayıranların durumu, yedi başak veren ve her başağı yüz tohumlu tek bir tohum gibidir. Allah, dilediğine kat kat arttırıp verir. Ve Allah lütfu geniş olandır ve herşeyi bilir.” yazılıdır.