Barsiyan Cuma Camii
İran Barsiyan 11. Yüzyıl
Selçuklu
1097-1134
Tamamen tuğladan inşa edilen yapı köşklü camiler grubuna girmektedir. Yapının önüne ve çevresine Safeviler döneminde bazı ilaveler yapılmıştır. Yapının hem minaresi üzerinde hem de camisinde kitabe bulunmaktadır. Minaresindeki kitabeye göre H. 491 / M. 1097 tarihi okunmaktadır. Camide bulunan kitabede ise H. 528 / M.1134 tarihı okunur. Minare Melikşah'ın hükümdarlık yıllarında inşa edilmiştir. Cami ise Melikşah'ın oğlu Mehmet Tapar'ın zamanında yapılmıştır. Yapıya Safeviler zamanında sahın ilave edilerek genişletilmiş, ancak bu sahınlar günümüzde yıkılmıştır. Selçuklu Döneminde yapıldığı düşünülen bölüm, tek kubbeli kısımdır. Bu bölümün duvarları kalın tutulmuştur.
Mihrabın arkasında bulunan minare silindirik gövdeli ve aşağıdan yukarı doğru daralan bir formda yapılmıştır. Minarenin duvarları da kalındır. Şerefe bölümünün altında kitabe kuşağı yer alır. Gövde üzerinde aralıklarla yerleştirilmiş iskele delikleri seçilmektedir. Minarede kullanılan tuğlaların yüzeylerinde minare formuna uygun olarak kavisli dönmeler de oluşturulmuştur.
Caminin harim bölümünü örten kubbe sekizgen bir kasnağa oturur. Kasnak yüzeyinde köşelerde tromp, tromp aralarında ise kemerlerle oluşturulmuş bağlantılar görülmektedir. Köşelerdeki trompların içleri üç dilimli mukarnas ile şekillendirilmiştir.
Caminin bütün iç yüzeyleri alçı stuko ve terakota ile kaplanmıştır. Süslemeler daha çok bitkisel karakterli ve kabartma olarak yapılmıştır.
Cezar, M., "Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık", İstanbul 1977. Pepe, A.U., "A Survey of Persian Art from Prehistoric Times to the Present'', 111, Oxford, 1967.
Smith, M.B., "Material fer a corpus of early iranian islamic architecture", il. Manar and Masdjid Barsian, Ars islamica iV, 1937, s. 7 - 41.
