DİCLE KÖPRÜSÜ

Diyarbakır-Silvan yolunda ve Dicle nehri üzerinde doğu-batı yönünde uzanan köprü, sivri kemerli on kemer gözünden ibarettir; su yatağının en derin yerine kurulan merkezdeki üç kemer gözü, her iki kanattakilerden daha geniş ve yüksektir. Köprünün menba yönündeki kemer ayaklarında, üçgen prizmal gövdeli ve piramidal külâhlı birer selyaran bulunur; buna karşılık, mansap cephesinin batı kanadındaki dört kemer ayağında yer alan topuk bölümleri kare prizmal gövdeli ve piramidal külâhlıdırlar.

Köprü, düzgün kesme ve kaba yonu bazalt taşlarla inşa edilmiştir.

Mansap cephesinin batı kanadındaki ilk üç kemer ayağının tempan duvarlarında, yarı dairesel mütemâdi bir saçak silmesinin altında beyaz kireçtaşı bloklara çiçekli kûfî ile işlenmiş ve fakat zamanla aşınarak hâlihazırda okunamayacak hâle gelen iki satırlık kitâbe kuşağında, köprünün, Meyyâfarîkîn Mervânilerinden Ebû-l Kâsım Nasır bin Ahmed zamanında 1065 yılında tâmir edildiği yazılıdır. Bu husus, tarihî kaynaklardan 10. yüzyılın sonlarında yıktırıldığı anlaşılan köprünün, Diyarbakır’ın Mervâni hâkimiyeti altında bulunduğu 11. yüzyılın ikinci yarısında tâmir edildiğini ortaya koyduğu gibi, diğer taraftan, köprünün ilk inşaatının da 10. yüzyıl ve muhtemelen şehrin Emevî idaresi altındaki 7-8. yüzyıllara kadar inen bir geçmişi olabileceğini düşündürür. Kitâbe kuşağında, hayli tartışmalı bir konu olmakla birlikte, köprü mimarının adı olarak “el-bennâ Ukayl bin Sencer” yazılı olduğu genel bir kabul görmüştür. Güney-batı yönünde ve kara bölümünde kalan ilk kemer ayağındaki kitâbe kuşağının sol kanadında ve bir bazalt bloğuna yürür vaziyette profilden işlenmiş yüksek kabartma arslan tasviri dikkati çeker.